Έρως, μία πραγματεία του Τιμ Παρκς

Να τι έχουν κοινό ο ερωτισμός και μία εθιστική ουσία: ένα στοιχείο καταναγκασμού στην ευχαρίστηση που προσφέρουν με το οποίο ένα μέρος μας συνεργεί και ένα άλλο όχι. Έτσι, από παλαιοτάτων χρόνων οι άντρες προσπαθούν να απολαύσουν τον ερωτισμό χωρίς να τους καταστρέψει. Κοινωνίες και θρησκείες καθορίζονται από τον τρόπο που αντιμετωπίζουν αυτό τον γρίφο. Πολυγαμία, μονογαμία με καταπίεση, μονογαμία μετά σχέσεων, μονογαμία μαζί με πόρνες, μονογαμία κατά συρροή. Να μην παραλείψουμε ακόμα να αναφέρουμε ατομικές λύσεις μεγάλης επινοητικότητας ή απελπισίας: ο Βίκτωρ Ουγκώ και η πόρτα που είχε ανοίξει στον τοίχο του γραφείου του για να μπάζει κάθε απόγευμα ένα κορίτσι. Η ικανότητα του Όντεν να βρίσκει εκπορνευόμενα αγόρια σε κάθε πόλη. Ο Πικάσο που αρνιόταν κατηγορηματικά να διαλέξει ανάμεσα στη σύζυγο και την ερωμένη, όταν αυτές τον πίεζαν. Και, φυσικά, υπάρχει πάντα και το κιλίκιον. Αυτό όμως που ίσως δεν θα πρέπει να ξεχνάει κανείς, όταν ξαφνικά η ζωή του γεμίζει φρέσκια μπογιά και βασανιστικές επιπλοκές, είναι ότι ο ερωτισμός δεν εφευρέθηκε για χάρη μας, ίσως ούτε καν χάριν της επιβίωσης του είδους, αλλά για την διασκέδαση των θεών. Τίποτα δεν παράγει τόσες ευκαιρίες για διέγερση και χαιρεκακία σαν τον ερωτισμό. Και γι’ αυτόν τον λόγο βρίσκεται στο επίκεντρο τόσων αφηγήσεων. Πώς πλημμύριζαν οι θεοί τα μπαλκόνια του ουρανού για να δουν τις συνέπειες από την προδοσία της Ελένης! Και οι δικοί σας φίλοι παρακολουθούν κι αυτοί. Τα καμώματά σας έχουν αποτελέσει θέμα πολλών νυχτερινών συζητήσεων.

Στα όρια μεταξύ μυθολογίας και Ιστορίας, εκείνος ο πανούργος που γλίτωσε από τόσα, ο Οδυσσέας, ήταν ο πρώτος που έμαθε να εξαπατά τους θεούς. Και ίσως το πιο πονηρό από όλα του τα κόλπα ήταν να δεθεί στο κατάρτι πριν μπουν οι Σειρήνες στο ακουστικό του πεδίο. Υπάρχουν βέβαια και αυτοί που ευχαριστούνται να στέκονται στα κάγκελα, ακόμα και να αγναντεύουν τον ορίζοντα. Σε άλλη περίπτωση, διαλέξετε το κατάρτι σας, βρείτε τα σκοινιά που σας ταιριάζουν: αθλητισμός, εργασιομανία, αγαμία συνοδευόμενη από προσευχητάρι και καμπάνα… Μα τα πιο ευγενικά και ανθεκτικά από όλα τα σκοινιά βρίσκονται σε κάτι σπίτια στα προάστια με τα παιδιά να τσακώνονται και μία γυναίκα που ταράζει κάθε τόσο τα νερά.

Ο ερωτισμός και τα ναρκωτικά έχουν το εξής κοινό χαρακτηριστικό: στην απόλαυσή τους υπάρχει ένα στοιχείο καταναγκασμού με το οποίο ένα κομμάτι του εαυτού μας διατηρεί μια σχέση συνενοχής, και το άλλο κομμάτι όχι. Έτσι, από καταβολής κόσμου, οι άνδρες προσπαθούν να απολαύσουν τον ερωτισμό χωρίς να τον αφήσουν να τους καταστρέψει. Οι κοινωνίες και οι θρησκείες μπορούν να προσδιοριστούν από τις λύσεις που δίνουν σ’ αυτό το ακανθώδες ζήτημα. Πολυγαμία, μονογαμία με αυτοπεριορισμό, μονογαμία με εξωσυζυγικές σχέσεις, μονογαμία παρέα με πόρνες, σειριακή μονογαμία. Χώρια οι ατομικές λύσεις που είναι αποτέλεσμα εξαιρετικής ευρηματικότητας ή απόγνωσης: του Βικτόρ Ουγκό, που είχε ανοίξει πόρτα στον τοίχο του γραφείου του για να μπάζει κρυφά μια κοπέλα κάθε απόγευμα. Ή του Όντεν, που κατάφερνε να ξετρυπώνει εκδιδόμενα αγόρια σε κάθε πόλη. Ή του Πικάσο, που απλώς αρνιόταν να δεσμευτεί όταν σύζυγος και ερωμένη απαιτούσαν να διαλέξει τη μία από τις δύο. Από την άλλη, υπάρχει πάντα ο τρίχινος χιτώνας. Όμως, όταν ξυπνάτε και βρίσκετε τη ζωή σας γεμάτη νωπά χρώματα και μύρια όσα μπλεξίματα, ίσως αυτό που πρέπει να θυμάστε είναι ότι ο ερωτισμός δεν εφευρέθηκε για χάρη σας, ίσως ούτε καν αποκλειστικά για την επιβίωση του ανθρώπινου είδους, αλλά για την τέρψη μιας θεότητας. Σαν τον ερωτισμό, δεν υπάρχει τίποτα άλλο που να δημιουργεί τόσο πολλές ευκαιρίες για γαργαλιστικές λεπτομέρειες και αισθήματα χαιρεκακίας. Έτσι άλλωστε εξηγείται γιατί βρίσκεται στο κέντρο τόσων και τόσων αφηγήσεων. Δες πώς συνωστίζονταν οι θεοί στους εξώστες του ουρανού για να δουν τις συνέπειες που είχε η προδοσία της ωραίας Ελένης! Έτσι παρακολουθούν και οι φίλοι σου. Τα καμώματά σου έχουν φαιδρύνει πολλές νυχτερινές συζητήσεις.

Στο μεταίχμιο ανάμεσα στη μυθολογία και την ιστορία, ο Οδυσσέας, εκείνος ο πολυμήχανος αριστοτέχνης της επιβίωσης, ήταν ο πρώτος που έμαθε να ξεγελά τους θεούς. Μάλιστα, απ’ όλα τα κόλπα που σοφίστηκε, ίσως το πιο έξυπνο ήταν που δέθηκε στο κατάρτι λίγο πριν αρχίσει να ακούγεται το τραγούδι των Σειρήνων. Υπάρχουν βέβαια κι εκείνοι που προτιμούν να στέκονται στην κουπαστή, ακόμη και να σαρώνουν με το βλέμμα τον ορίζοντα. Αν δεν είστε ένας απ’ αυτούς, διαλέξτε το κατάρτι σας και βρείτε τα σκοινιά που σας ταιριάζουν πιο πολύ: την άθληση, το αλκοολίκι της δουλειάς, την αγαμία παρέα με προσευχητάρι και καμπανάκι που θα προειδοποιεί και θα διώχνει... Πάντως, απ’ όλα τα δεσμά, τα ευτυχέστερα και πλέον ανθεκτικά τα βρίσκει κανείς σε κάποια μεζονέτα των προαστίων με ένα τσούρμο φασαριόζικα παιδιά και μια γυναίκα που ποτέ δεν αφήνει τη σκόνη να κατακαθίσει για πολύ.

Από το δοκίμιο του Τιμ Παρκς, Έρως

Σημ. Το πλήρες άρθρο βρίσκεται εδώ:
http://www.3ammagazine.com/3am/eros-essay/

Ο ερωτισμός έχει το εξής κοινό με ένα εξαρτησιογόνο ναρκωτικό: υπάρχει ένα εξαναγκαστικό στοιχείο στην απόλαυσή του με το οποίο ένα μέρος του εαυτού μας συνεργεί και ένα άλλο όχι. Έτσι, από καταβολής χρόνου, οι άνθρωποι προσπαθούν να απολαύσουν τον ερωτισμό χωρίς να συντριβούν από αυτόν. Οι κοινωνίες, οι θρησκείες μπορούν να προσδιοριστούν από τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζουν αυτόν τον γρίφο. Πολυγαμία, καταναγκαστική μονογαμία, μονογαμία με περιπέτειες εκτός σχέσης, μονογαμία με ιερόδουλες, μονογαμία κατ’ εξακολούθηση. Για να μην αναφερθούμε και στις εξατομικευμένες λύσεις απίστευτης εφευρετικότητας ή ακόμα και απόγνωσης: Η πόρτα που είχε ανοίξει ο Βίκτωρ Ουγκώ στον τοίχο του γραφείου του για να βάζει μέσα ένα κορίτσι κάθε απόγευμα. Η αδυναμία του Όντεν στα call-boys που τα αναζητούσε σε κάθε πόλη που πήγαινε. Ο Πικάσο που απλά αρνήθηκε να επιλέξει μεταξύ συζύγου και ερωμένης όταν εκείνες του το ζήτησαν. Υπάρχει βέβαια πάντα και το κιλίκιο. Όμως ίσως αυτό που θα πρέπει να θυμάσαι όταν κοιτάς γύρω σου και διαπιστώνεις ότι η ζωή σου είναι γεμάτη κακοτοπιές και περίπλοκες καταστάσεις είναι ότι ο ερωτισμός δεν επινοήθηκε για σένα, ούτε καν για την επιβίωση του είδους ίσως, αλλά προς τέρψη των θεών. Τίποτε άλλο δεν χαρίζει τόσες πολλές ευκαιρίες για ίντριγκα και χαιρεκακία όσο ο ερωτισμός, και αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο αποτελεί το θέμα τόσων πολλών αφηγήσεων. Σκέψου πώς συνωστίζονταν οι θεοί στα μπαλκόνια του ουρανού για να δουν τις συνέπειες της προδοσίας της Ωραίας Ελένης! Με το ίδιο ενδιαφέρουν παρακολουθούν και οι φίλοι σου. Τα καμώματά σου έδωσαν τροφή σε πολλές νυχτερινές συζητήσεις.

Στα όρια του μύθου και της ιστορίας, ο πολυμήχανος Οδυσσέας ήταν ο πρώτος που έμαθε να ξεγελά τους θεούς. Και ίσως το εξυπνότερο απ’ όλα τα κόλπα του ήταν ότι δέθηκε στο κατάρτι πριν αρχίσει να φτάνει στα αυτιά του το τραγούδι των Σειρήνων. Υπάρχουν βέβαια κι εκείνοι που ικανοποιούνται με το να στέκονται απλώς στην κουπαστή ή ακόμα και με το να αγναντεύουν τον ορίζοντα. Αν δεν ανήκεις σε αυτή την κατηγορία, διάλεξε το κατάρτι σου και βρες τα σχοινιά που σε βολεύουν: αθλητισμό, εργασιομανία, αγαμία με προσευχητάρι και κομποσκοίνι… Όμως τα πιο ευγενή και ανθεκτικά σχοινιά θα τα βρεις μάλλον σ’ ένα σπίτι στα προάστια με ζωηρά παιδιά και μια γυναίκα που δεν αφήνει τη φλόγα να σβήσει.

Απόσπασμα από το δοκίμιο του Tim Parks, Έρως

Ο ερωτισμός κι ένα εθιστικό φάρμακο έχουν το εξής κοινό: η ικανοποίηση που ενέχουν διακρίνεται από ένα στοιχείο καταναγκασμού, με τον οποίο ένα μέρος του εαυτού μας λειτουργεί ως συναυτουργός, ενώ το αντίθετο συμβαίνει με ένα άλλο μέρος του εαυτού μας. Έτσι, από τις απαρχές του χρόνου, ο άνθρωπος προσπαθεί να απολαύσει τον ερωτισμό χωρίς να καταστρέφεται από αυτόν. Κοινωνίες και θρησκείες ορίζονται με άξονα τον τρόπο με τον οποίο χειρίζονται αυτόν το γρίφο. Πολυγαμία, ψυχαναγκαστική μονογαμία, μονογαμία με εξωσυζυγικές σχέσεις, μονογαμία με πόρνες, κατά συρροή μονογαμία. Για να μην αναφέρουμε μεμονωμένες λύσεις εξαιρετικής εφευρετικότητας ή απόγνωσης, όπως ο Βίκτωρ Ουγκό, ο οποίος έριξε την πόρτα στο γραφείο του για να μπορεί να δέχεται κάθε απόγευμα εκεί ένα κορίτσι. Η ικανότητα που διέθετε ο Όντεν να ανακαλύπτει αγόρια-πόρνες σε κάθε πόλη που επισκεπτόταν. Ο Πικάσο, ο οποίος απλώς αρνούνταν να διαλέξει μεταξύ συζύγου κι ερωμένης, όταν αυτές του το ζητούσαν. Κι έπειτα, είναι βέβαια πάντοτε κι αυτή η αυτοτιμωρία που επιβάλλουμε. Ίσως όμως το μοναδικό πράγμα που πρέπει να θυμάσαι όταν ξυπνάς με μια ζωή που μυρίζει φρέσκια μπογιά και είναι γεμάτη ύπουλα μπερδέματα, είναι ότι ο ερωτισμός δεν εφευρέθηκε για σένα, ούτε ίσως απλώς για την επιβίωση των ειδών, αλλά για τη ψυχαγωγία του θείου. Τίποτα δε γεννά τόσες ευκαιρίες για γαργαλιστικές εμπειρίες και ικανοποίηση από τα δεινά των άλλων όσο ο ερωτισμός. Πώς συνέρρεαν οι θεοί στα μπαλκόνια του ουράνιου στερεώματος για να δούνε τις συνέπειες που είχε η απιστία της Ελένης! Το ίδιο και οι φίλοι σου, ακόμα κι εκείνοι παρακολουθούν. Τα καμώματά σου λαμπρύνουν τόσες μεταμεσονύχτιες συζητήσεις τους.

Εκεί που συναντιέται η μυθολογία με την ιστορία, εκείνος ο πανούργος επιζήσας, ο Οδυσσέας, ήταν ο πρώτος που έμαθε να ξεγελά τους θεούς. Και ίσως το πιο έξυπνο κόλπο του από όλα ήταν όταν δέθηκε σ’ ένα κατάρτι του πλοίου του, πριν αρχίσουν οι Σειρήνες να του παίρνουν τ’ αφτιά. Υπάρχουν, ασφαλώς, κι εκείνοι που είναι ευχαριστημένοι όταν στέκονται στην κουπαστή, ή ακόμα και όταν αγναντεύουν τον ορίζοντα. Διαφορετικά, διάλεξε το κατάρτι σου, βρες τα σκοινιά που σου ταιριάζουν: άθλημα, εργασιομανία, αγαμία παρέα με ένα προσευχητάρι και μια καμπάνα…Όμως τα καλύτερα και ανθεκτικότερα σχοινιά από όλα μάλλον θα τα βρεις σε κάποια ημιανεξάρτητη κατοικία με φασαριόζικα παιδιά και μια γυναίκα που δεν αφήνει ποτέ τη σκόνη να κατοικοεδρεύει γύρω της για πολύ.

Η λαγνεία έχει με ένα εθιστικό ναρκωτικό το εξής κοινό: υπάρχει ένα στοιχείο καταναγκασμού στην ευχαρίστηση που προσφέρει, με το οποίο ένα μέρος του εαυτού μας συνεργεί και ένα μέρος του όχι. Κατά συνέπεια, από τις απαρχές του χρόνου, ο άνθρωπος επιχειρεί να απολαύσει τη λαγνεία, χωρίς να καταστραφεί από αυτήν. Κοινωνίες, [ακόμα και] θρησκείες μπορούν να προσδιοριστούν από τον τρόπο που αντιμετωπίζουν αυτό το παράδοξο. Πολυγαμία, καταπιεστική μονογαμία, μονογαμία με σχέσεις, μονογαμία με εταίρες, μονογαμία κατά συρροή. Για να μην αναφέρουμε ιδιάζουσες λύσεις μεγάλης επινοητικότητας, ή απόγνωσης: Ο Βίκτορ Ουγκώ άνοιξε πόρτα στο τοίχο του γραφείου του για να μπάζει μια κοπέλα μέσα κάθε απόγευμα. Το ταλέντο του Ώντεν να βρίσκει αγόρια σε κάθε πόλη. Ο Πικάσο, που απλά αρνήθηκε όταν σύζυγος και ερωμένη του απαίτησαν να διαλέξει μια από τις δυο. Έπειτα, υπάρχει πάντα βέβαια και το θέμα πουκάμισο και τρίχα. Αλλά ίσως αυτό που πρέπει να θυμάται κανείς όταν ξυπνά ένα πρωινό και η ζωή του είναι γεμάτη μέλι και σιρόπι και βασανιστικές επιπλοκές είναι ότι ίσως η λαγνεία δεν επινοήθηκε για αυτόν, ούτε καν για την επιβίωση των ειδών, αλλά για την διασκέδαση κάποιας θεότητας. Τίποτα δεν προκαλεί τόσο σκανδαλισμό και χαιρεκακία όσο η λαγνεία. Πράγμα το οποίο ίσως οφείλεται για το γεγονός ότι βρίσκεται στο κέντρο τόσων αφηγήσεων. Μα μήπως οι θεοί δεν συνωστίσθηκαν στο μπαλκόνι του ουρανού για να δουν τις συνέπειες της προδοσίας της Ωραίας Ελένης! Αλλά και οι φίλοι σας βλέπουν επίσης. Τα επιτεύγματά σας έχουν ζωντανέψει ένα σορό μεταμεσονύχτιες συζητήσεις.

Στα σύνορα της μυθολογίας και της ιστορίας, αυτός ο πολυμήχανος επιζών ο Οδυσσέας, ήταν ο πρώτος που έμαθε να ξεγελά του θεούς. Και ίσως το ποιο πανούργο κόλπο του από όλα, ήταν που δέθηκε στο κατάρτι πριν οι Σειρήνες φτάσουν σε απόσταση ακοής. Βέβαια, υπάρχουν και αυτοί που προτιμούν μια θέση στη κουπαστή, να ψάχνουν αν μπορούν και τον ορίζοντα. Αλλιώς, διαλέξτε το δικό σας κατάρτι, βρείτε τα σχοινιά που σας ταιριάζουν: αθλητισμός, εργασιομανία, αγαμία με απολυτίκιο και κουδούνι... Αλλά τα ευγενικότερα και δυνατότερα σχοινιά από όλα μάλλον κάποιος θα τα βρει σε κάτι ημι-ανεξάρτητες μονοκατοικίες στα προάστια με φασαριόζικα παιδιά και μια γυναίκα που δεν αφήνει τη σκόνη να κάτσει για πολύ.